از حسین منزوی تا حسن زیرک !

برای همراهی تیم فوتسال دانشکده فنی ایلام وقتی اسم زنجان بعنوان میزبان هفتمین المپیاد ورزشی اساتید و کارکنان دانشگاه های فنی کشور به میان آمد دیگر مقاومت نکردم ! 

برای من زنجان یعنی منزوی!                   

 یعنی عشق ٬ یعنی غزل ٬ یعنی ...     

هوای روح فزا و دلپذیر زنجان ٬برج های قشنگ و تازه ساخت مسکونی اش ٬ چاقوهای کم نظیرش ٬ حتی میزبانی خوبشان در برگزاری مسابقات همه به کنار!! 

من اما برای دیدار حسین منزوی رفته بودم تا دیدار استاد غزل را در مردادماه ۱۳۷۸ در شهرم و در خانه ام پاسخ گفته باشم ! 

می دانستم پنج شنبه ها قبرستان شلوغ می شود عصر جمعه را انتخاب کردم تا دقایقی را با شاعر عشق به گفتگو بنشینم !    جمعه ۱۰ شهریور ۹۱ به دیدارش شتافتم

تمام قبرستان چسبیده به شهر را گشتم و هر از گاهی پرس و جو می کردم : 

مردگانش لام تا کام نمی گفتند و زندگانش نمی شناختندش !! گویی آن نامدار گمنام بایستی تا همیشه ی ایام منزوی بماند!

عصبی بودم و دلگیر از این جماعت! 

به یکی از جوانانش گفتم : به خدا نسبت منزوی به زنجان نسبت نیروگاه اتمی است به بوشهر ! 

نسبت اولدترافورد است به شهر منچستر ! 

مرد میانسالی گفت: بیشتر افراد مشهور در قبرستان پایین اند ! قبرستانی دیگر و دورتر درحاشیه ی جاده ی کمربندی ! جوانی دیگر از گوگل ایرانسلش سرچ کرد و گفته ی اورا تأیید کرد 

آنجا هم پس از چند بار پرسیدن بالاخره کسی گفت: نزدیک قبر فامیل ماست!! و مارا هدایت کرد  

عصر بود اما هوا دلگیر و بغض آلود بود      آسمان گویی سیه پوشیده بود از مردنش ! 

انگار پاییز زنجان زودتر از موعد و از همین امروز آغاز شده بود!! باد به تندی می وزید تا غمگنانه تر نشان دهد آرامگاه « خدای غزل* » را  

قبر منزوی ساده بود و بی تکلف - درست شبیه خودش! -  

نام من عشق است آیا می شناسیدم؟   حسین منزوی     مهر ۲۵    -    اردیبهشت ۸۳ 

 

به او لقب عقاب غزل ایران داده اند٬ در سبک نیمایی خود بنیان گزار و پدیدآورنده ی سبکهای نوینی بود. و به قول محمد علی بهمنی " هوشنگ ابتهاج پلی زد ٬ منوچهر نیستانی بالای آن رفت وحسین منزوی از بالای آن پل گذشت"!!

منزوى  از تأثیرگذارترین غزلسرایان دهه ۵۰ بود در حدى که منوچهر آتشى مى گوید: «وقتى غزل هاى او را خواندم احساس کردم که فضاى تازه اى در غزلسرایى ایران به وجود آمده.» 

آتشى مجموعه اول او را با نام «حنجره زخمى تغزل» بى نظیر مى داند و این خصلت را همچنان در مجموعه دوم نیز لحاظ مى کند. 
 حسین منزوى شیوه نوینى را در غزل سرایى ایران بنا نهاد.از سوى دیگر « م. آزاد» معتقد است منزوى غزل را به شیوه اى شبیه به شعر نو مى سرود و نظم فاخرى را دنبال مى کرد.آثار او را بسیارى از مشهورترین خوانندگان خوانده اند، از جمله محمد نورى و داریوش اقبالى! 

راستی چرا برایش بارگاهی ... !؟ مگر او .... 

نه !! مشکلی نیست بارگاه بزرگ او چونان اهرام ثلاثه در مصر و تاج محل در هند در  دل  همه ی دوستدارانش بناست ! 

آرام به آرامگاهش نزدیک شدم ! دلم گرفت !

مگر می شود غزلی از او را خوانده باشی و سر تعظیم در برابر آنکه زیر این خاک آرمیده است فرود نیاری !؟ 

زنده ای در هر گیاه تازه کز خاکت دمد         گر چه می دانم که ذره ذره می پوسد تنت ! 

اهداء شاخه گلی ٬ ذکر فاتحه ای و خواندن غزلی ! همه ی آنچه که از دستم من بر می آمد!  

چشمانم را بستم و به فکر فرو رفتم : 

پنجم مرداد ۷۸ منزوی از هواپیمای تهران - کرمانشاه پیاده شد و درون یک سواری خارجی که به پیشوازش فرستاده بودیم به ایوان می آمد 

سر کوچه مان انتظارش را میکشیدم ! حس عجیبی داشتم! بعد از حدود ۶ ماه شعر نگفتن ٬ دیدم غزلی دارد در من برای او شکل می گیرد همانجا بر تکه کاغذی جاری اش کردم تا به جای قوچی پیش پایش قربانی کنم: 

دوباره می زند امشب به سر هوای غزل 

            دلم گرفته برای تو و برای غزل 

...و تا برای تو شعری بگوید امشب هم 

 دل عاجزانه می افتد به دست و پای غزل 

نشسته ام که بیایی به میهمانی من 

 تو  ای  «الهه ی شعر» و تو ای « خدای غزل »! 

چه کرده ای تو به این واژه های مستعمل!؟ 

  که حرف تازه بر آید زجای جای غزل ! 

.. و شاملو به یقین دستش از غزل کوتاست 

  که بر گزیده سپید اینچنین به جای غزل !  

مباد آنکه جهان بی تو لحظه ای سرخوش 

      که منزوی شود عالم  ز انزوای غزل ! 

تداعی میکردم همه ی آن غزل خواندن ها را و خوب گوش کردن هایش را به شعر خوانی شاعران جوان دیارم : سیدجعفر و سید جبار عزیزی و عبدالرضا جانسپار از کرمانشاه ٬ جلیل صفربیگی ٬فرهاد شاهمرادیان و کیوان داودیان از ایلام ٬ داریوش همتی ٬ مهرداد محمدی ٬ کورس احمدی ٬اسحاق نوری و صادق حسینی هم از ایوان... 

چشمانم را گشودم هنوز بر سر قبرش چمباتمه زده بودم و اشکی که از سر غربت فرو می چکد ! 

 

شاعر ! تو را زین خیل بی دردان ، کسی نشناخت

تو مشکلی و هرگزت آسان ، کسی نشناخت 

کنج خرابت را بسی تـَـسخـَـر زدند اما

گنج تو را ، ای خانه ی ویران کسی نشناخت 

جسم تو را ، تشریح کردند از برای هم

اما تو را ای روح سرگردان ! کسی نشناخت 

آری تو را ، ای گریه ی پوشیده در خنده !

وآرامش آبستن توفان ! کسی نشناخت 

زین عشق ورزان نسیم و گلشنت ، نشگفت

کای گردباد بی سر و سامان ! کسی نشناخت 

وز دوستداران بزرگ کفر و دینت نیز

ای خود تو هم یزدان و هم شیطان ، کسی نشناخت         منزوی غزل ۱۴۵

زنجان غیر از آرامگاه منزوی دیدنی های دیگری هم داشت از جمله موزه ی رختشویخانه و موزه مردان نمکی که در معدن نمک یافت شده بودند عکس هایشان در ادامه مطلب است

هنگام بازگشت به موطنم دو روز را در تبریز و خانه ی خواهرم ماندگار می شوم تا  به همراه دوست همیشه ام مهندس بهمن کیانی ( سرتنگی) به مقبرة الشعرا بروم و بزرگیٍ  «شهریار سخن » را درک کنم  

 

راستی غزل شهریار قوی تر و منسجم تر است یا منزوی !!؟ 

چرا تبریز سرشار از شهریار است  از هتل بزرگ ۵ ستاره ی شهریار تا خیابان شهریار و مجتمع بزرگ تجاری مسکونی شهریار !  و لی زنجان تهی از منزوی ست !!؟ 

در راه بازگشت نمی توان از بوکان گذشت و به هنرمند فقید و خواننده ی بی نطیر کرد - حسن زیرک - ادای احترام نکرد 

صدای خوشاهنگ او همچنان برسر « ناله ش کنه » طنین انداز است و جان ها را می نوازد !

 

 در حالیکه در کنار او شمشال زن مشهور کرد - قاله مره ( قادر عبدالله زاده ) - نیز آرمیده است 

سال ۸۶ بود اگر اشتباه نکنم افتخار داشتم در معیتش در کنگره شعر دانشگاه بوعلی همدان حضور داشته باشم  تا نوای شمشالش را با تمام سلول هایم بشنوم

 

روح همه شان شاد - یادشان گرامی ! 

* پ ن : منزوی اهل خودستایی نبود اما وقتی من در آن شعر از او به عنوان خدای غزل یاد کردم  لبخندی از سر خشنودی را می شد در چهره اش دید!